Η υπουργική απόφαση εξειδικεύει τη διαδικασία ελέγχου και επιβολής κυρώσεων σε επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται καταστάσεις κρίσης για να αυξήσουν τα κέρδη τους πέραν των επιτρεπόμενων ορίων. Συγκεκριμένα, η απόφαση προβλέπει την αυστηρή εποπτεία επιχειρήσεων που αυξάνουν το περιθώριο μικτού κέρδους τους σε προϊόντα διατροφής και αγαθά που είναι απαραίτητα για τη διαβίωση των καταναλωτών. Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτές που προκύπτουν από πανδημίες ή γεωπολιτικές αναταραχές, οι επιχειρήσεις συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες με αυξημένη ζήτηση σε συγκεκριμένα αγαθά, αλλά και με τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τη συγκυρία για να επιτύχουν υπερβολικά υψηλά κέρδη. Η απόφαση επιχειρεί να βάλει φραγμό σε αυτή την πρακτική, ορίζοντας αυστηρά όρια στο περιθώριο κέρδους.
Οι έλεγχοι που θα πραγματοποιούνται σε επιχειρήσεις μπορούν να διενεργούνται είτε μέσω διοικητικών διαδικασιών, ζητώντας από τις επιχειρήσεις να προσκομίσουν στοιχεία, είτε με επιτόπιους ελέγχους. Οι αρμόδιες αρχές που θα αναλάβουν αυτούς τους ελέγχους περιλαμβάνουν τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου, τη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙ.Μ.Ε.Α.) και τις περιφερειακές υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις που θα υπόκεινται σε έλεγχο είναι υποχρεωμένες να παρέχουν στοιχεία σχετικά με τις ποσότητες αποθεμάτων που διαθέτουν, καθώς και τις τιμές πώλησης των προϊόντων τους. Αυτή η διαδικασία στοχεύει στη διασφάλιση της διαφάνειας και στην αποτροπή παράνομων πρακτικών αθέμιτης κερδοφορίας.
Το μέγιστο επιτρεπόμενο περιθώριο μικτού κέρδους αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες της υπουργικής απόφασης. Το περιθώριο αυτό υπολογίζεται ως η διαφορά μεταξύ της τιμής πώλησης ενός προϊόντος και του μέσου κόστους πωληθέντων αγαθών. Στο πλαίσιο της απόφασης, το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο του περιθωρίου αυτού καθορίζεται βάσει των τιμών του έτους 2021. Ειδικά για τα προϊόντα καυσίμων, όπως η βενζίνη και το πετρέλαιο θέρμανσης, ισχύουν ειδικές διατάξεις που καθορίζουν ως ανώτατα όρια τα περιθώρια κέρδους που ίσχυαν αντίστοιχα στις 31 Αυγούστου 2021 και στις 30 Μαρτίου 2021.
Η απόφαση προβλέπει αυστηρές κυρώσεις για τις επιχειρήσεις που παραβιάζουν αυτά τα όρια. Συγκεκριμένα, τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε επιχειρήσεις που επιδιώκουν υπερβολική κερδοφορία είναι κλιμακούμενα και αρχίζουν από 5.000 ευρώ για μικρότερες παραβάσεις. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, όπου το όφελος που απέκτησε η επιχείρηση από την αθέμιτη κερδοφορία είναι σημαντικό, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει έως και τα 5 εκατ. ευρώ. Επίσης, το πρόστιμο προσδιορίζεται ως τουλάχιστον το διπλάσιο του παράνομου οφέλους που αποκόμισε η επιχείρηση από την υπέρβαση του επιτρεπόμενου περιθωρίου κέρδους.
Εξαιρέσεις από τις κυρώσεις ισχύουν σε περιπτώσεις όπου η υπέρβαση του περιθωρίου κέρδους αφορά μικρές ποσότητες προϊόντων ή προϊόντα χαμηλής αξίας. Ωστόσο, τα αυστηρότερα όρια ισχύουν για τα καύσιμα, όπως η βενζίνη και το πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης, για τα οποία έχουν θεσπιστεί ειδικά κατώτατα όρια τιμών.
Η διαδικασία επιβολής των προστίμων προϋποθέτει την υποβολή έκθεσης από τις αρμόδιες αρχές, η οποία περιλαμβάνει τα πορίσματα της έρευνας. Αν διαπιστωθεί παράβαση, η επιχείρηση έχει το δικαίωμα να υποβάλει τις αντιρρήσεις της μέσα σε πέντε ημέρες πριν από την οριστική επιβολή του προστίμου. Για τα καύσιμα, η απόφαση προβλέπει ανώτατα όρια τιμών πώλησης, διασφαλίζοντας ότι η διαφορά από την τιμή διυλιστηρίου δεν θα υπερβαίνει τη διαφορά που ίσχυε κατά τις ημερομηνίες αναφοράς.
Με αυτή την απόφαση, η κυβέρνηση επιδιώκει την αυστηροποίηση του πλαισίου ελέγχου για τις επιχειρήσεις, περιορίζοντας τα φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας και διασφαλίζοντας την προστασία των καταναλωτών από υπερβολικές αυξήσεις τιμών σε περιόδους κρίσεων. Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός δικαιότερου και πιο διαφανούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, που θα θωρακίσει την αγορά απέναντι σε καταχρηστικές πρακτικές.
www.dnews.gr